කොළඹ කොටස් වෙළෙඳපොළේ ආයෝජනය කරන්න කැමතිද?

කොටසක් කියන්නේ සමාගමක අයිතියෙන් පොඩි කොටසක්. ඔබ ඒ වගේ කොටසක් මිලදී ගත්තාම, ඔබ ඒ සමාගමේ කොටස් හිමියෙක් වෙනවා. ඒ නිසා, සමාගම දියුණු වුණොත් ඔබට ලාභ ලැබෙන්න පුළුවන්. ඒ වගේම, සමාගමේ සමහර තීරණ සඳහා ඡන්දය දෙන්නත් ඔබට අවස්ථාව ලැබෙනවා.

කොටස් හුවමාරුවක් කියන්නේ, සාමාන්‍ය ජනතාවට අයිති සමාගම්වල කොටස්, ණයකර වැනි දේවල් පහසුවෙන් මිලදී ගැනීමට සහ විකිණීමට පුළුවන් තැනක්. මේක කොටස් මිලදී ගන්නා අයට සහ විකුණන අයට හොඳ විවෘත වෙළෙඳපොළක්.

ශ්‍රී ලංකාවේ කොටස් වෙළෙඳපොළ මෙහෙයවන ආයතනය තමයි කොළඹ කොටස් වෙළෙඳපොළ (CSE). මෙය ශ්‍රී ලංකාවේ සුරැකුම්පත් හා විනිමය කොමිෂන් සභාව (SEC) මඟින් නියාමනය වන, බලපත්‍ර ලබාගෙන ඇති සමාගමක්.

කොටස් වෙළෙඳපොළ ආයෝජනයක් කියන්නේ, ඔබේ අතිරික්ත ආදායම යොදවලා යම් කාලයක් පුරා ලාභ ලබන්න පුළුවන් හොඳ මාර්ගයක්. කොටස් මිල ගණන් දිනපතා වෙනස් වෙනවා, ස්ථාවර කොටස්වල ආයෝජනය කිරීමෙන් ඔබට ඒවා විකුණන විට ලාභයක් ලබාගන්න පුළුවන්. කොටස්වල වටිනාකම වැඩිවීමෙන් ලැබෙන ලාභයට අමතරව, සමාගම් විසින් ලබා දෙන ලාභයත් ඔබට ලැබෙනවා. ඒත් මතක තියාගන්න, ලාභ ලබා දීම අනිවාර්ය නැහැ, එය රඳා පවතින්නේ සමාගමේ තීරණය මතයි.

අනෙකුත් ආයෝජන ක්‍රම හා සසඳන විට, කොටස් වෙළෙඳපොළ ආයෝජන ඉතා පහසුවෙන් මුදල් බවට පත් කරගත හැකියි. එනම්, ඒවා ඕනෑම මොහොතක පහසුවෙන් විකුණා මුදල් බවට පත් කරගත හැකිය. එබැවින්, කොටස්වල ආයෝජනය කිරීමෙන් ආයෝජකයාට විශාල වශයෙන් මුදල් පාලනය කරගත හැකිවේ.

ඔබේ අතිරික්ත මුදල්වලින් කොටසක් කොටස් වෙළෙඳපොළේ ආයෝජනය කිරීමෙන්, ඔබේ ආයෝජන විවිධාංගීකරණය කරලා අවදානම අඩු කරගන්නත් පුළුවන්.

තම ව්‍යාපාරය වර්ධනය කරගන්න මුදල් එකතු කරගැනීම සඳහා, ආයෝජකයන්ට හිමිකාරිත්වය විකුණන සමාගමකට, එම කොටස් අදාළ රටේ කොටස් හුවමාරුවේ(stock exchange/s) ලැයිස්තුගත කර තිබිය යුතුයි. ඒ වගේම, එවැනි සමාගම් කොටස් හුවමාරුවේ නීති රීතිවලට අනුකූල විය යුතුයි.

අපේ Genie App එකේ හවුල්කාර තැරැව්කාර සමාගමක් හරහා ඔබට ද්විතීයික වෙළෙඳපොළෙන් (Secondary Market) කොටස් ඉතා පහසුවෙන් මිලදී ගන්න පුළුවන්.

කොළඹ කොටස් වෙළෙඳපොළේ වෙළෙඳාම් කරන්න නම්, ආයෝජකයෙක් බලයලත් කොටස් තැරැව්කාර සමාගමක් හරහා CDS ගිණුමක් විවෘත කිරීම අනිවාර්යයි. CDS ගිණුමක් කියන්නේ සාමාන්‍ය බැංකු ගිණුමක් වගේ. ඒක කොළඹ කොටස් වෙළෙඳපොළේ ලැයිස්තුගත කර ඇති සුරැකුම්පත්වල හිමිකාරිත්වය සහ ගනුදෙනු නියෝජනය කරන මාර්ගයක්.

CDS ගිණුම නිසා ඔබට කොළඹ කොටස් වෙළෙඳපොළේ වෙළෙඳාම් කරන්න පුළුවන්. ඔබ මිල දී ගන්නා සුරැකුම්පත් ඔබේ CDS ගිණුමට එකතු වෙනවා, ඒ වගේම ඔබ විකුණන සුරැකුම්පත් එම ගිණුමෙන් අඩු වෙනවා.

Genie app එකට log වෙලා, “stock trading” තීරුව ක්ලික් කරලා, “open an account” තෝරලා ඔබේ තොරතුරු ඉදිරිපත් කරන්න. ඔබේ තොරතුරු තැරැව්කාර සමාගම මගින් සමාලෝචනය කරලා, ගිණුම විවෘත කිරීම සඳහා CSE වෙත යවනු ලබනවා.

ඔව්.ඔබේ ජාතික හැඳුනුම්පතේ ඉදිරිපස සහ පිටුපස ඡායාරූප, ඔබේ ලිපිනය ජාතික හැඳුනුම්පතේ ලිපිනයට වඩා වෙනස් නම් ලිපිනය තහවුරු කිරීමට ලියවිල්ලක්, බැංකු ගිණුම් අංකය තහවුරු කිරීමට ලියවිල්ලක් සහ ඔබේ ඡායාරූපයක් (selfie) අන්තර්ජාලය හරහා යොමු කළ යුතුයි.

නෑ. CDS ගිණුමක් විවෘත කිරීම නොමිලේ.

ඔබ ඔබේ තොරතුරු සහ ඊමේල් ලිපිනය ඉදිරිපත් කළාට පසුව, රෙගුලාසි අනුව සත්‍යාපන ක්‍රියාවලිය සම්පූර්ණ කරන්න ව්‍යාපාරික දින 3ක් (business days) පමණ ගත වෙනවා. මේ ක්‍රියාවලියට දුරකතන ඇමතුමක් හෝ අවශ්‍ය වුවහොත් භෞතික තහවරු කිරීමක් ඇතුළත් වෙන්න පුළුවන්.

Genie App එකට ලොග් වෙලා, “stock trading” තීරුව ක්ලික් කරලා ඔබේ වෙළෙඳාම් කිරීමේ තිරයට (dashboard) යන්න. කොටස් මිල දී ගැනීම සහ විකිණීම ආරම්භ කරන්න ඔබේ වෙළෙඳ ගිණුමට මුදල් එකතු කරන්න ඕනේ.

• වෙනත් බැංකු ඉතුරුම් ගිණුම්
• Genie ඩිජිටල් ඉතුරුම් ගිණුම්
• වෙනත් බැංකු app (CEFT) හරහා මුදල් යැවීම
• අවම තැන්පත් කළ යුතු මුදල රු. 1,000යි.

• Genie ඩිජිටල් ඉතුරුම් ගිණුම – ගාස්තු අය කරන්නේ නැහැ.
• වෙනත් බැංකු ඉතුරුම් ගිණුම – ගාස්තු අය කරන්නේ නැහැ.
• වෙනත් බැංකු app හරහා මුදල් යැවීම – අදාළ බැංකුවල ගාස්තු අය විය හැකියි.

Genie app එකට ලොග් වෙලා, “stock trading” තීරුව ක්ලික් කරලා, “withdraw” බොත්තම ක්ලික් කරන්න. එවිට ඔබට ඔබේ වෙළෙඳ ගිණුමෙන් මුදල් ආපසු ගැනීමක් ඉල්ලුම් කරන්න පුළුවන්. මුදල් ආපසු ගන්න, ඔබේ වෙළෙඳ ගිණුමේ ප්‍රමාණවත් ශේෂයක් තිබිය යුතුයි. ඔබේ ඉල්ලීම ක්‍රියාවට නංවන්න ව්‍යාපාරික දින 2ක් පමණ ගත වෙන්න පුළුවන්.

"Unsettled cash" කියන්නේ ඔබ විකුණපු කොටස්වලින් ලැබුණු මුදල් තවම ඔබේ ගිණුමට බැර වී නැති මුදල. එය බැර වුණාට පස්සේ, “unsettled cash” ශේෂය “available to withdraw” ශේෂයට එකතු වෙනවා. මේ සඳහා කොටස් විකුණපු දවසේ සිට ව්‍යාපාරික දින 2ක් පමණ ගත වෙනවා. ඔබ මේ මුදලින් කොටස් මිල දී ගන්නවා නම්, මිල දී ගත් කොටස්වල වටිනාකම අනුව තවම බැර නොවූ මුදල අඩු වෙනවා. මේ ගැන වැඩි විස්තර දැනගන්න ඕනේ නම්, ssb.inquiry@softlogic.lk ඊමේල් ලිපිනයට හෝ 0117277000 අංකයට කතා කරන්න.

• රුපියල් මිලියන 100කට අඩු ගනුදෙනු සඳහා ගාස්තු

තැරැව්කාර ගාස්තු (Brokerage Fees) – 0.640%
CSE ගාස්තු – 0.084%
CDS ගාස්තු – 0.024%
SEC ගාස්තු – 0.072%
කොටස් ගනුදෙනු බද්ද (Share Transaction Levy) – 0.300%
එකතුව – 1.12%
• රුපියල් මිලියන 100කට වැඩි ගනුදෙනු සඳහා ගාස්තු

අවම තැරැව්කාර ගාස්තු (Minimum brokerage) – 0.200%
CSE ගාස්තු – 0.0525%
CDS ගාස්තු – 0.0150%
SEC ගාස්තු – 0.0450%
කොටස් ගනුදෙනු බද්ද (Share Transaction Levy) – 0.300%

• රුපියල් මිලියන 100කට වැඩි ගනුදෙනු සඳහා, ගනුදෙනු ගාස්තු ක්‍රමයෙන් වැඩිවන අයුරින් අය කරනු ලබයි.

කොළඹ කොටස් වෙළෙඳපොළ රජයේ සහ බැංකු නිවාඩු දින හැර, සෑම සතියේම සඳුදා සිට සිකුරාදා දක්වා විවෘතව පවතී. නිවාඩු දින පිළිබඳ විශේෂ නිවේදන සඳහා කරුණාකර CSE වෙබ් අඩවිය පරීක්ෂා කරන්න. සාමාන්‍ය වෙළෙඳාම් කරන වේලාවන්: පෙ.ව. 9.30 – ප.ව. 2.30 (Pre-open Session – පෙ.ව. 9.00 – පෙ.ව. 9.30) වෙළෙඳාම් කරන වේලාවන් CSE හි අභිමතය පරිදි වෙනස් විය හැකිය.

කොටස් 100කට වඩා අඩු කොටස් සංඛ්‍යාවක් "Odd lot" එකක් ලෙස සැලකේ.

ඔව්, ඔබට පුළුවන්.

කොටස්වල ආයෝජනය කිරීමේදී ඇති විය හැකි අවදානම් සෘජුවම කොටස්වල මිල ගණන් සමඟ සම්බන්ධයි. කොටස්වල මිල ගණන් උච්චාවචනය වෙනවා, සමහර වෙලාවට විශාල ලෙස වෙනස් වෙන්නත් පුළුවන්. සුරැකුම්පතක මිල ඉහළ යන්න හෝ පහළ යන්න පුළුවන්, සහ සමහර අවස්ථාවලදී වටිනාකම නැති වෙන්නත් පුළුවන්. කොටස් මිල දී ගැනීම සහ විකිණීම නිසා ලාභ ලැබෙනවාට වඩා පාඩු සිදුවීමට වැඩි ඉඩක් තියෙනවා.